Avrupa Komisyonu’nun Gucci, Chloé ve Loewe Kararı

Avrupa Komisyonu, lüks moda markaları Gucci, Chloé ve Loewe’nin, bağımsız perakendecilere yönelik fiyat kısıtlamaları yoluyla Avrupa Birliği (AB) rekabet kurallarını ihlal ettiğine hükmetmiştir. Komisyon’un yürüttüğü incelemeler sonucunda, söz konusu şirketlerin perakendecilere kendi satış fiyatlarını belirleme özgürlüğü tanımadığı; bunun yerine ürün gamlarının neredeyse tamamında “yeniden satış fiyatı belirleme” (Resale Price Maintenance – RPM) uygulaması yürüttükleri ortaya konmuştur.

RPM (Yeniden Satış Fiyatının Belirlenmesi) uygulaması, rekabet hukuku ve ekonomi literatüründe önemli bir kavramdır. Kısaca, RPM, bir üretici veya tedarikçinin mal veya hizmetini satan bayinin ya da perakendecinin nihai satış fiyatını doğrudan ya da dolaylı biçimde belirlemesi veya sabitlemesi durumudur. Bu uygulama, özellikle dikey ilişkilerde (üretici–dağıtıcı–perakendeci zincirinde) ortaya çıkar ve rekabeti sınırlayıcı etkileri nedeniyle rekabet hukukunda genellikle yasaklanmış bir uygulama olarak değerlendirilir. Diğer bir ifadeyle, üretici veya tedarikçi tarafından dağıtıcıların fiyatlarının kontrol edilmesi, piyasa fiyat rekabetini azaltan bir dikey kısıtlama türü olarak görülmektedir. Bu tür uygulamalar, Türkiye’de de 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında rekabeti ihlal eden davranışlar arasında yer almaktadır.

Avrupa Komisyonu’nun tespitlerine göre, Gucci, Chloé ve Loewe markaları Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) genelinde perakendecilerin fiyat politikalarına doğrudan müdahale etmiş; perakendecilerin tavsiye edilen fiyatlardan sapmamalarını, belirlenen maksimum indirim oranlarını aşmamalarını ve yalnızca izin verilen dönemlerde indirim yapmalarını şart koşmuştur. Ayrıca bazı ürünlerde çevrimiçi satışların tamamen yasaklandığı, fiyatların sistematik biçimde izlendiği ve uyumsuzluk hâlinde doğrudan müdahalede bulunulduğu belirlenmiştir.

Komisyon, bu uygulamaların Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Antlaşma’nın (TFEU) 101. maddesi ile Avrupa Ekonomik Alanı Anlaşması’nın (AEA) 53. maddesi kapsamında değerlendirilen, “tek pazarda rekabeti sınırlayan anlaşmalar ve uygulamalar” niteliğinde olduğuna hükmetmiştir. Üç şirketin her biri bağımsız hareket etse de, ihlallerin süreleri örtüşmüş ve çok sayıda perakendeci bu üç markanın ürünlerini birlikte satmıştır. Bu nedenle Komisyon, söz konusu davranışların “tek ve sürekli bir ihlal” oluşturduğunu belirtmiştir.

İhlallerin süreleri şu şekildedir: Gucci için Nisan 2015–Nisan 2023, Chloé için Aralık 2019–Nisan 2023, Loewe içinse Aralık 2015–Nisan 2023 dönemleri arasında gerçekleşmiştir. Komisyon’un 2023 yılı Nisan ayında şirket merkezlerinde gerçekleştirdiği habersiz denetimler, bu ihlallerin son bulmasına neden olmuştur.

Komisyon, toplamda yaklaşık 157 milyon avro tutarında para cezası uygulamıştır. Şirketlerin soruşturma sürecinde iş birliği yapmaları, cezaların belirlenmesinde indirimle sonuçlanmıştır: Gucci’ye yaklaşık 119,7 milyon avro (%50 indirim), Chloé’ye 19,7 milyon avro (%15 indirim) ve Loewe’ye 18 milyon avro (%50 indirim) ceza verilmiştir. Gucci’nin Komisyon’a henüz bilinmeyen bir ihlali açıklaması, Loewe’nin ise ihlalin zaman kapsamını genişletici bilgi sunması, bu iş birliği indirimlerinin gerekçeleri arasında yer almıştır.

Sonuç

Avrupa Komisyonu bu kararla birlikte lüks moda sektörüne açık bir mesaj vermektedir: Yeniden satış fiyatı belirleme (RPM) gibi dikey kısıtlamalar, rekabetin korunması açısından ciddi ihlaller olarak değerlendirilmektedir. Bu tür uygulamalar, bağımsız perakendecilerin fiyatlama özgürlüğünü ortadan kaldırarak piyasa rekabetini zayıflatmakta; tüketiciler açısından ise fiyatların yükselmesine ve ürün çeşitliliğinin azalmasına neden olmaktadır.