Türk Girişimciler için Delaware'da Şirket Kurma Rehberi

Türkiye'den ABD'deki şirketinizi kurmanız için pratik bir yol haritası

Giriş

ABD’de ticari bir varlık göstermek, şirketler için aynı zamanda dünyanın en gelişmiş ekonomisinin bir parçası olmak demek. Türk girişimciler için de ABD’de şirket kurmak,  ABD pazarına açılmak veya Amerikalı yatırımcıların dikkatini çekmek gibi farklı nedenlerle yeni fırsatlara kapı açıyor. Bilindiği üzere, ABD dışarıdan bakıldığında bir bütün federal devlet ise de iç işlerinde her eyaletin hukuk sistemi birbirinden farklı. Bu durum da ABD’de şirket kurulmak istendiğinde, hangi eyaleti tercih etmeliyim sorusunu beraberinde getiriyor. Çoğu zaman bu sorunun cevabı basit: Delaware.

Neden Delaware?

Delaware şirketler hukukunun dünya üzerindeki en gelişmiş ve en şirket odaklı yapıya sahip olduğu söylenebilir. Gerçekten de Fortune 500 şirketlerinin üçte ikisinden fazlasının ve ABD’deki halka açık şirketlerinin yüzde 60'ından fazlasının Delaware merkezli olması, tesadüf eseri değildir. Delaware’ın sunduğu en temel avantajlar, üç ana başlıkta incelenebilir.

1. Şirketler Hukuku Düzenlemeleri ve Hukuki Öngörülebilirlik

Delaware’da şirketler hukuku yargı kararlarının yanı sıra Delaware Genel Şirketler Kanunu (Delaware General Corporation Law, “DGCL”)  ile düzenlenir. DGCL, şirketlerin esas sözleşmesi, iç tüzükleri veya ortaklar sözleşmesi gibi yapılarla özel bir düzenleme getirilmediği durumlar için kapsamlı hükümler getirmiştir. Böylece, şirketlere ve yöneticilere hukuki öngörülebilirlik sağlar.

2. Uzmanlaşmış Mahkeme Sistemi

Delaware Chancery Mahkemesi (Delaware Court of Chancery, “DCC”), şirketler hukuku uyuşmazlıkları alanında özel yetkili bir mahkemedir. DCC yargıçları, şirketler hukuku alanında derin bir uzmanlığa ve ticari hayata ilişkin güçlü bir anlayışa sahiptir. Şirketler uyuşmazlıklarının bu alanda uzman yargıçlar tarafından görülmesi Delaware’ı tercih sebebi yapan önemli unsurlardan bir tanesidir.

3. İş Dostu Ortam

Hem DGCL hükümleri hem de yerleşmiş DCC içtihatları incelendiğinde, Delaware şirketler hukuku sisteminin şirket ve yönetici dostu bir yaklaşım benimsediği açıkça görülür. Bunun en bilinen örneği, yönetim kurulu kararlarının şirket çıkarına alındığı karinesini kapsayan İş Yargısı Kuralı’dır (Business Judgement Rule).

Kuruluş Süreci

1. Ticaret Unvanının ve Şirket Türünün Seçilmesi

Şirket kuruluş sürecinde ilk adım ayırt edici bir ticaret unvanının seçilmesidir. Türkiye’deki düzenlemelere benzer olarak, seçilen ticaret unvanı bir başka şirket tarafından kullanılmamalı ve kullanımı izne bağlı kelimeleri içermemelidir (banka, sigorta, üniversite gibi). DGCL § 102. Bir ticaret unvanının kullanımda olup olmadığı Delaware Division of Corporations https://icis.corp.delaware.gov/ecorp/namereserv/namereservation.aspx web sitesinden kontrol edilebilir.

Seçilen ticaret unvanına, seçilen şirket türü eklenmelidir. Şirket türünün seçiminde  şirketin ortaklık yapısı, yatırım alma hedefi olup olmadığı, vergisel konular gibi birçok unsur devreye girer. Şirket için en uygun şirket türünün seçilmesi ile ticaret unvanı tamamlanır (Corp., Co., Inc. gibi).

2. Kayıtlı Temsilci Ataması

Delaware’da şirket kurmak için şirket merkezinin eyalet içinde olması şartı aranmaz. Ancak her Delaware şirketi, Delaware eyaletinde kayıtlı adresi olan bir temsilci atamak zorundadır. Şirketin yaşamı süresince bu zorunluluk devam eder ve kayıtlı temsilci adresi güncel tutulmalıdır. DGCL § 132.

Kayıtlı temsilci ataması için Delaware’da ikamet eden bir tanıdığınız olmasına gerek yoktur. Kayıtlı temsilcilik hizmeti sunan üçüncü taraf şirketlerden bu konuda hizmet alınabilir.

3. Esas Sözleşmenin (Certificate of Incorporation, “COI”) Hazırlanması

ABD’de COI olarak anılan şirket esas sözleşmesi, şirketinizin temel kurucu belgesi ve anayasasıdır. Delaware şirketler hukukunun emredici hükümlerinin dışında kalan konularda, bir konu esas sözleşme ile düzenlendiyse, esas sözleşme hükümleri uygulanır. Şirket esas sözleşmesinin başlangıçta sağlam temellerle hazırlanması, ileride doğabilecek hukuki sorunların önüne geçer ve yöneticilere öngörülebilirlik sağlar. Bu nedenle hangi ülkede veya eyalette olursa olsun, şirket kuruluşunun en önemli adımı  sağlam hukuki temellere dayanan, şirket ve yönetici çıkarlarını gözeten bir esas sözleşmenin hazırlanmasıdır.

4. Esas Sözleşmenin Tescil Edilmesi

Esas sözleşme yanı COI hazırlandıktan sonra, Delaware Division of Corporations’a  posta veya eposta yoluyla gönderilerek tescil ettirilir.

5. İşveren Kimlik Numarası (Employer Identification Number, “EIN”) Alınması

ABD’de iş yaparken en ciddiye alınması gereken konu, vergidir. Kuruluş akabinde Internal Revenue Service’ten (“IRS”) EIN olarak anılan bir vergi kimlik numarası alınması gerekir. ABD’de şirketiniz için banka hesabı açma aşamasında da EIN gerekli olacaktır.

Halihazırda ABD’de bir şahıs vergi numarası olan yatırımcılar için, EIN süreci online başvuru yöntemiyle işletilebilir. SSN veya ITIN numarası olmayan yatırımcılar için ise posta yoluyla veya yine üçüncü taraf şirketlerden hizmet alınması yoluyla EIN başvurusu yapılabilir.

6. İlk Genel Kurul ve Yönetim Kurulunun Yetkilendirilmesi

Esas sözleşmenin tescil edilmesi ile şirket kuruluş süreci resmi olarak tamamlanmış olur. Ancak şirketin sağlıklı bir işleyişe başlaması için öncelikle kurucu yönetim kurulu bir genel kurul çağrısı yapmalı ve bu ilk genel kurulda iç yönerge kabul edilmeli, yönetim kurulu üyelerinin görev atamaları ve yetkilendirmeleri gibi hususlar karara bağlanmalıdır.

9. Vergi Planlaması

ABD’de bir şirketiniz olması, hem pay sahibi olarak bireysel vergi yükümlülüklerinizi hem de şirket için kurumsal vergi yükümlülüklerini beraberinde getirir.

ABD’deki şirketiniz federal kurumlar vergisi hükümlerine tabidir. Bununla beraber, ticari faaliyet gösterdiğiniz ve gelir elde ettiğiniz eyaletlerin gelir vergisi de şirketinize uygulanabilir olacaktır. Hemen belirtmek gerekir ki şirketinizin merkezi Delaware’da olsa bile şirketiniz Delaware'de ticari faaliyet göstermiyorsa, eyalet dışında kazanılan gelir üzerinden Delaware kurumlar vergisi ödemezsiniz. Ancak her Delaware şirketi yıllık franchise vergisi ödemek ve yıllık rapor vermek ile yükümlüdür.

Hem Türkiye hem de ABD’de gelir elde eden şirketler için ise ABD - Türkiye Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (28 Mart 1996 tarihinde imzalanan Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması) belirli koşulların sağlanması halinde yatırımcılara vergi indirim sağlar. Bununla beraber, Delaware şirketinizin Türkiye'de bir işyeri varsa (sabit bir iş yeri, ofis veya fabrika gibi), o işyerine atfedilebilen ticari karlar Türkiye'de de vergilendirilebilir.

Sonuç

Delaware'de şirket kurmak, Türk girişimcilere dünyadaki en sofistike ve iyi anlaşılan kurumsal hukuki çerçeveye erişim sunar. Süreç hem ABD hem de Türk yasal ve vergi gerekliliklerinde gezinmeyi içerse de, faydalar—ABD yatırımcıları nezdinde güvenilirlik, gelişmiş içtihatlara erişim ve kurumsal yönetişimde esneklik—çoğu girişim için açık seçimi oluşturur.

Anahtar, baştan doğru planlama yapmaktır: vergi sonuçlarını anlayın, uygun kurumsal formaliteleri sürdürün ve her iki yargı alanında nitelikli danışmanlarla çalışın. Uygun planlama ve uygulama ile Delaware şirketiniz, küresel bir işletme inşa etmek için güçlü bir temel işlevi görebilir.